چرا قهوه یزدی خاص است؟
قهوه یزدی که نوعی روش سنتی در تهیه این نوشیدنی است، به علت استفاده از هل، گلاب و نبات در مراحل تهیه آن و همچنین مدت زمان طولانی پخت و دم کردن این نوشیدنی، دارای طعمی دلچسب و متفاوت با قهوه معمولی است و همین زمینه ثبت ملی قهوه یزدی را در فهرست میراث ناملموس کشور فراهم ساخت.
قهوه، از نوشیدنیهای رایج در اکثر کشورهای جهان است که از دانههای بو داده و آسیابشده گیاه قهوه به دست میآید، فراوری و دم کردن این ماده غذایی در مناطق مختلف جهان تفاوتهایی دارد و در ایران نیز قهوه به روشهای مختلف برای مصرف آماده می شود و قهوه یزدی به دلیل استفاده از هل و گلاب و نبات در تهیه آن طعمی متفاوت با دیگر مناطق ایران دارد.
با توجه به اسناد و مدارک شفاهی موجود، قدمت تهیه قهوه یزدی به دوره قاجار بازمیگردد، مردمان کویر مرکزی ایران، طعم تلخ این نوشیدنی غیربومی را بومی سازی و با ذائقه و میل خود سازگار ساخته و روش خاصی را در تهیه و فراوری آن در پیش گرفتهاند.
این نوشیدنی طی چند قرنی که وارد ایران و یزد شده با تغییراتی که مردمان یزد در مراحل تهیه آن داده اند، جایگاه خود را در فرهنگ، آداب و رسوم یزدی باز کرده و تبدیل به عنصری جدانشدنی و شاخص در مراسم مذهبی یزد شده است.
قهوه یزدی به دلیل نوع پخت طولانی و مواد اولیه مصرفی با طبع یزدیها سازگار است و استفاده آن در مراسم سوم درگذشتگان در طول سالیان دراز به شکل یک سنت درآمده و بخشی از فرهنگ مردم یزد محسوب میشود.
در اکثر شهرستانهای این استان قهوه یزدی تولید و در مراسم مذهبی و آیینهای بزرگداشت درگذشتگان سرو میشود.
ارزشهای شاخص و منحصر به فرد قهوه یزدی
قهوه یزدی به جهت بومی سازی یک نوشیدنی غیر ایرانی و قدیمی شاهدی بر تعاملات فرهنگی مردمان یزد است که هر عنصر جدید را با ذائقه و میل خود سازگار ساخته و نوع جدیدی از این نوشیدنی را ساختهاند، این نوشیدنی در سالیان گذشته با تغییراتی که مردمان یزد در مراحل ساخت آن دادهاند، جایگاه خود را در فرهنگ و آداب و رسوم یزدی باز کرده است .
ثبت دانش بومی قهوه یزدی
قهوه یزدی در اجلاس سراسری میراث ناملموس کشور که در تیرماه سال 98 در اردبیل برگزار شد، به ثبت ملی رسید.
دانش بومی و تهیه این نوشیدنی به عنوان دانشی خاص در فهرست آثار ملی ناملموس به ثبت رسیده است. این نوشیدنی در طی چند قرنی که وارد ایران و یزد شده با تغییراتی که در مراحل تهیه آن رخ داد، تبدیل به عنصری جدا نشدنی و شاخص در مراسم مذهبی این شهر شده است.
قهوه یزدی نوعی قهوه سنتی و بومی در شهر یزد است که به جهت استفاده از هل و گلاب و نبات در تولید آن و همچنین مدت زمان پخت طولانی دارای طعم بسیار خوشمزه و دلچسبی است، تهیه این نوع قهوه حدود ۴ ساعت به طول میانجامد.
قدمت قهوه یزدی به دوره قاجار بر میگردد
باتوجه به اسناد و مدارک شفاهی که از زمان تولید قهوه یزدی در خانواده یزدی موجود میباشد، قدمت تولید این نوع از قهوه به دوره قاجار میرسد.
این نوشیدنی حاصل تلاقی فرهنگ مهاجران بحرینی به یزد و ترکیب آن با سلیقه شیرین یزدیها با ترکیب هل وگلاب و نبات است. این نوع از قهوه
طعم قهوه یزدی با استقبال گردشگران داخلی و خارجی نیز مواجه شده و در بیشتر هتلها و رستورانها و بوم گردیهای استان با این نوشیدنی از مهمانان پذیرایی میشود. طعم قهوه یزدی با ذائقه جهانگردان خارجی سازگار بوده و اظهار داشتند که قهوه یزدی یک نوشیدنی خاص است و مزهای متعادل بین تلخ و شیرینی دارد.
طبخ خاص قهوه یزدی
این نوع از قهوه که طعمی متفاوت بر این نوشیدنی در سایر مناطق ایران و جهان دارد، شیوه طبخ آن نیز خاص بوده و با قهوه معمولی تفاوتهایی دارد.
در این نوشیدنی از هل، گلاب و نبات استفاده میشود برای همین از نظر طعم منحصر به فرد و طعمی کاملا متفاوت با قهوهای که بدون این افزودنیها تهیه میشود، دارد.
ابزار مورد استفاده در پخت قهوه یزدی ، ظرف مسی بزرگ، کاسه سفالی لعابدار۴ عدد، ملاقه (کمچلی)، انبر، ذغال قیچ ، نبات ، هل ، گلاب و قهوه می باشد.
طرز تهیه قهوه یزدی
ابتدا آب را درون ظرف و روی حرارت به جوش میآوریم، میزان این آب برای یک مراسم روضه خوانی حدود ۵ لیتر است، سپس به میزان ۲ پیمانه (لیوان سنتی یزدی) قهوه به این آب جوش اضافه میشود، پس از مخلوط شدن کامل آب و قهوه با یکدیگر نوبت به افزودن گلاب میرسد، میزان این گلاب ۱ لیتر بوده و بهتر است از نوع گلاب گل سرخ دهبالای یزد باشد.
پس از افزودن گلاب نوبت به افزودن هل میرسد، هل باید پیش از استفاده در قهوه آسیاب شود و میزان آن برای ۵ لیتر آب و یک لیتر گلاب و ۲ پیمانه قهوه، حدود ۲ قاشق غذاخوری است که پس از افزودن هل آسیاب شده نوبت به افزودن نبات یزدی میرسد.
میزان استفاده از نبات یزدی بستگی به ذائقه افراد دارد. برای خوشمزهترشدن مزه قهوه به آن یک یا ۲ قطعه ذغال سرخ اضافه میشود، بهترین ذغال مورد استفاده ذغال قیچ بوده که از بیابانهای اطراف یزد و مهریز تهیه میشود، این نوع ذغال هیچ گونه خاکستری درون ظرف باقی نگذاشته و همچنین درون ظرف قهوه تکه تکه نمیشود، سپس ذغال ازداخل ظرف بیرون آورده میشود.
پس از این مرحله لازم است تا جوش آمدن تمام مایع قهوه و مواد داخل آن صبور بود، پس از جوش آمدن قهوه باید میزان شعله را کاهش داده و حدود ۲ تا ۳ ساعت به قهوه درون ظرف فرصت داد تا کاملاً جا بیفتد، پس از این زمان قهوه برای نوشیدن حاضر است.
بازدید: 6363